ALEVİ CANLARIN GAĞAN BAYRAMLARINI KUTLUYORUZ.

Geçmiş dönem CHP Parti Meclis Üyesi Güler Buğday’dan okunması ve bilinmesi gereken bir gerçek! Buğday; ” Ülkemizin gerçek zenginliği olan çok sesliliği, farklılıklarımızı ve inançlarımızı, yönetenlerin haksız kararları ve baskı ile sindirdikleri için yokmuş gibi davranıyoruz.

Bu nedenle birçok kimse yıllardır demokrasiye ve eşit yurttaşlığa saygı duyduklarını göstermek için “NOEL” kutlaması yapar ama “GAĞAN” kutlaması yapmaz.

Çünkü Gağan bir Alevi yeni yıl kutlamasıdır.

Oysa tarih boyunca gelmiş geçmiş iktidarların, yönetenlerin yıllarca Alevileri yok saydıran hatta yaşam ve inançlarına çirkin suçlamalar ve iftiralar atarak hakaret ettiren resmi anlayışları ve haksız öğretileri artık günümüzde değer bulmuyor!..

Dünyadaki tüm merkezi ve despot iktidarlar, eşit yurttaşlığa ihanet ederek baskı ve şiddetle beslenip halkların doğal rızalık yasasına saldırarak iktidarlarını perçinlediler.

RIZALIK:

Tanrıdan gelen her şeyi gönül hoşluğuyla karşılama, Tanrının hoşnutluğunu, onayını kazanma, kişinin kendisi ile barışması olması ve kendi özüyle hesaplaşmasıdır.

Kişinin toplumla barışması olarak algılanan, eline, beline, diline sahip olması durumudur.

Bu mükemmel öğreti ve inanışlara karşın yıllar boyunca kendilerine her türlü haksızlık, hukuksuzluk ve saygısızlık yapılmıştır.

Oysa yeni bir yıla girmenin her dinde, her inançta, her coğrafyada farklı ritüelleri ve gelenekleri vardır.

Dersimliler, yüzyıllardır, yeni yılı Gağan Bayramı ile kutlarlar.

Alevi yurttaşlar bu ayda “Khal Gağan” olarak bilinen bir ritüel ile yeni yılı karşılar ve eski yılı uğurlarlar…

Alevi geleneklerine göre 28 Aralık-13 Ocak arasında yeni yılın gelişi olarak yüzlerce yıldır kutlanan “Gağan” geleneği vardır.

Maalesef yıllar boyu yok saymaya, din karşıtı olarak göstermeye çalışılan Alevilerin Aralık ayı, Dersim (Tunceli) Alevilerinin en kutsal ayıdır.

Çünkü Gağan ayıdır.

İnançlarını, “Reya Haq” yani Hak Yol olarak niteleyen Dersim Alevilerine göre, Aralık ayı bu inancın 10’uncu ayıdır.

Gağan ayının birinci günü 22 Aralık’a, 30’uncu günü de 20 Ocak’a rastlar.

Dersim Alevilerinin inancına göre, Gağan ayının ilk günü kış mevsimine de girilen gündür.

Kürtlerde Gağan, Khal Gaxan, Türkmenlerde Saya Gelin, Rumlarda Mayomores, Ermenilerde Amanor-Nordari ve Hristiyanlarada Noel olarak yeni yıl karşılanır.

Tüm halklar üzerinde yaşadıkları topraklara benzer.

Dünya halkları yaşadıkları coğrafyalarda doğanın iklim döngüsüne göre ibadet ve bayramlar ile doğaya şükür ederler.

Alevilerde dağ keçileri dersim rêya heq-raa haq olarak alevi inancında xizirin (hızır) hayvanları (pezê xizir) olarak kabul edilir.

Dersim halkı tarafından dağ keçileri Düzgün Baba’nın, ana Fatma’nın keçileri olarak kabul edilir.

Keçileri avlayan insanların mutlaka bir kazaya, belaya rast geldiklerine inanılır.

Bırakın onlara zarar vermeyi aksine onlara rastlamak, onları görmek hayırlı bir durum olarak kabul edilir.

Reya Heq Aleviler’de, Gağan’da üç gün oruçtan sonra lokmalarını alarak ziyaretlerine gider ve cümle varlık ile niyazlaşırlar.

Niyaz etmek, bir şeyin gerçekleşmesini çok fazla istemek ve dua etmek anlamına gelir.

Her Can mürşidi hakikat olan anasının evladıdır.

Tüm inançlar bu nedenle 10 temel yasa olan süt yasası üzerine oturur. Hak topluları buna hak yasası derler:

Günümüzde de süt izni uygulaması gibi.

Doğal rızalıktan uzaklaşan merkezi iktidarlar ilk iş olarak toplumların doğa ve yaşam ile olan bağlarını kopararak, baskı kurarak onları kendi hükümranlıkları altına almak isterler.

Çünkü üretimden kopmayan insanlar özgür insandır ve paralı köle olmamıştır.

Dünyadaki tüm merkezi iktidarlar halkların doğal rızalık yasasına saldırarak iktidarlarını perçinlerler.

Ülkemizde ve dünyada yaşatılan durum merkezi dinlerin ve merkezi iktidarların tek tip doğal rızalıktan uzak yönetme arzularının sonucu olarak görülmektedir.

Tüm dünyada acı, kan ve gözyaşına sebep olan savaşlar, ölüm ve uygulanan zulüm bu nedenledir.

Oysa işin doğrusu, insani ve vicdani olan, demokratik hak olan:

Tüm halkların kendi rengi, inanışı, gelenekleri ile bayramlarını ve özel günlerini doğal ritüelleri ile kutlamalarıdır.

Dersim mitolojisine göre Khal Gağan, aralık ayının üçüncü haftasında başlar ve ocak ayının ilk haftasına kadar sürer.

Gağan ayında, salı gününden başlayıp üç günlük oruç tutulur.

Orucun amacı; çetin geçecek kış aylarının can ve mal kaybına sebep olmaması için yapılan niyaz etmektir.

Pir, Mürşit ve Dedelerin olduğu yerlerde cemler bağlanır.

Bu süre içinde insanlar mümkün olduğunca gönül kırmamaya gayret ederler.

Dersimli Alevi Kürtlerin kozmolojisinde biten ve yeniden başlayan yılın kutsanmış tekrarıdır/dönüşümüdür.

Eskiyen yılın uğurlanması ve yeni yılın birtakım bereket ve kolektif aidiyet temsilleri içeren kültlerle karşılanmasıdır.

Gağan, Kürt Aleviler için birkaç anlam taşır:

Elde edilen hasadın kutlanması, gıda yardımıyla sosyal dayanışma ve gelecek hasada hazırlık ifade eder.

Alevi felsefesinde Cana, tabiata, rızka, aydınlığa, paylaşmaya, dostluğa, barışa, hak ve hukuka saygı duyulup tüm insani değerler koruma altına alınıp yaşatılır.

Gağan ayına kadar ekilip biçilen ekinlerin hasadı harmanlanmış, kış mevsimine erzak yapılmış olur.

Gağan’daki birlik cemlerinde, hasat sezonunu verimsiz geçiren kimselere erzak yardımı yapılır.

Yardım yapanlar, kendi gönül rızasıyla erzak yardımı yaparlar.

Her Gağan’da erzak toplama etkinliği düzenlenir:

Bir heyet öncülüğünde yardım edecek kimselerin gönül rızalığı alınarak, çalgılarla bayram havasında erzak yardımı kabul edilir.

Gağan’da dağıtılan yiyeceklerden biri hediktir (haşlanmış buğday) ve rızk sembolüdür.

Buğday, çavdar, mısır ve benzeri tahıllar kaynatılarak hedik yapılır.

Pişirilip hazırlanan hedik, üreme dönemindeki hayvanların üreyip çoğalması, gelecek hasat döneminin verimli geçmesi dileğiyle lokma olarak dağıtılır.

Hayvanlar da birer can olduğu için, pişirilen hedik hayvanlara da pay edilip yedirilir.

Komşuluk ilişkileri düzeltilir…

Gağan’da komşular ile bozuk olan ilişkiler düzeltilir, ölenlerin hayrına niyaz dağıtılır.

Akşam evde “pêsare” (bir tür çörek) yapılır.

Gağan ayında çocuklar sabah erkenden kalkar, en güzel elbiselerini giyinerek hediye toplamaya giderler.

Her evin kapısını giderek öncelikle “Gağan’ınız kutlu olsun” diye selamlar ve şarkılar eşliğinde hediyelerini alırlar.

Dersim araştırmalarının önemli isimlerinden akademisyen Kızılca Yürür ise,

Gağan’ın bir yıldan diğerine geçişin eşiği olduğunu belirterek, Gağan’ın aynı zamanda Dersim’in karnavalı olduğunu söylüyor

Sevgili, Dostlar, Yoldaşlar ve Canlar, bu güne dek birçoğumuzun bilmediği, anlamını kavramadığı bu güzel, uygulama ve kutlamaları doğru anlamak ve kardeşliğimize bir ve bütün olduğumuzu anlatmak için bu yazıyı paylaşıyorum.

Sevgiyle, saygıyla, eşit yurttaşlar olarak barış ve kardeşlik duyguları ile özgür bir yaşam ve hakça paylaşılan bir düzende yaşayalım ve yaşatalım.”