DOHADERN; Havai Fişeklerin Kontrolsüz Patlatılması Kuşlara Büyük Zarar Veriyor!

29 Ekim kutlamalarında kullanılan havai fişekler pek çok kuşun kalp krizi geçirmesine ya da havai fişeklere maruz kalarak yanmasına sebep oldu. Kedi ve köpeklerde de korkuya bağlı anksiyete bozukluğu yaratan havai fişeklerin yasaklanması için Bursa Doğal Yaşam ve Hayvanları Koruma Derneği, bir çağrıda bulunarak kutlamalarda daha fazla hayvanın zarar görmemesi için yetkilileri göreve çağırdı.

DOHADERN Başkanı Veteriner Hekim İbrahim Tugay Ateş; ” 2020’yi bitirip 2021’e geçtiğimiz gece, Roma’da bir kuş katliamı yaşandı. İnsanların eğlence için attığı havai fişekler, onlarca kuşun ölümüne neden oldu.

Bu ne ilk, ne son, ne de sadece Roma’da yaşanıyor. Ülkemizde de defalarca benzeri katliamlar yaşandı. Yılbaşı gecesi Ankara’da sokağa çıkma yasağının olduğu bir günde saat 22.00 civarında başlayan havai fişek sesleri gece yarısına kadar devam etti.

Bugüne dek defalarca “havai fişek kullanımı yasaklansın” diye çağrılarda bulunuldu. İmza kampanyaları düzenlendi.  Ancak makamlarca bu konuda tamamen yasaklayıcı bir girişimde bulunulmadı. Halen düğünlerde, kutlamalarda havai fişekler kulanılıyor.

Sadece sınırlı sayıda belediye, artık kendi etkinliklerinde hava fişek kullanmayacağını açıkladı. Bu yeterli olmasa da, başka kutlama türlerinin de mümkün olduğunu gösteriyor.

Havai fişekler sadece kuşları öldürmüyor:

Birçok ülkede, havai fişek kullanımı Yılbaşı ve ulusal tatillerde artıyor. Dünya çapında yapılan çeşitli çalışmalarla havai fişek kullanımının hava kirliliğine bağlı halk sağlığını tehdit ettiği, fiziksel yaralanmalara sebep verdiği, duyma ve görme rahatsızlıkları yarattığı belgelenmiştir. 

Hem kuşlara ve diğer hayvanlara, hem de insan sağlığına tehlikeleri nedeniyle artık kutlamanın tamamen yasaklanmasını talep ediyoruz. 

Havai fişeklerin zararlarıyla ilgili kaynaklarıyla verdiğimiz bilgiler için lütfen aşağıdaki bilgileri okuyun:

Gecenin sessizliğinde önceden tahmin edilemeyen bir anda yüksek bir patlama sesi (sürpriz etki) ile kuşlarda bir panik meydana geliyor. Bu panikle uyku tüneklerini terk eden kuşlarda karanlığa ve açığa çıkan dumana bağlı görüş azlığı temelli binalara, enerji iletim hatlarına, ağaçlara çarpıp yaralanma hatta ölüm yaşanırken, hayvanların yanma sebebiyle öldüğü de kanıtlanmıştır. Üreme dönemlerinde, yuvada yavruları olan kuşlar, gece serinliğinde üşümemeleri için yavrularının üzerinde uyurlar. Havai fişek patlaması paniği ile yuvayı terk ettiğinde yuvaya geri dönene kadar geçen sürede yuvada kalan yavrular soğuk ve yırtıcılar gibi sebeple hayatları tehlikeye girerken, ebeveyn kuşların panik ile çırpınmaları sonucu yumurtalar ve yavrular yuva dışına itilebiliyor, yuvalar zarar görebiliyor. Bu gibi durumlar özellikte düşük popülasyon büyüklüğüne sahip kuşlarda, sürü yapan kuşlarda ve üreme kolonisi ile üreyen kuşlarda popülasyonu tehlikeye sokuyor.

Havai fişek kullanımının aktif olmaya başladığı alacakaranlık saatleri birçok kuş türü için önemli bir beslenme saatidir. Küçük kuş türleri uyku için yoğun çalıların arasına saklanmışlardır ve patlama anında panikle kaçışırken yırtıcılar için de kolay birer av olmaktalar. Özellikle kış aylarında kuşların hayatta kalmaları için ihtiyaç duydukları enerjilerini yitirmelerine neden olarak bu enerjiyi koruyamamaları sonucu soğuk kış aylarında ölüm riski oluşturmaktadır .

Görsel şölen (!) olarak anılan bu lüzumsuzluk, hava kararınca uygulanıyor. Havanın kararması doğadaki birçok canlı için en önemli saatlerdir. Gündüz aktif kuşlar hava kararmaya başladığında kendilerine geceyi geçirecekleri güvenli bir uyku tüneği arayışına geçiyor ve sonrasında yeni bir güne hazırlanmak üzere uyku/dinlenme haline geçiyorlar. Baykuşlar, çobanaldatanlar gibi türler ise gece aktif kuşlar, gecenin karanlığına ve sessizliğine avlanabilmek için yine ihtiyaç duyuyorlar.

Havai fişek patlaması ile hem insanlar hem de hayvanlar için kanserojen ve zehirli özellikte metalik bileşenler çevreye yayılmaktadır. Açığa çıkan bu gaz, hava kalitesini etkilemekte ve soluk alıp vermeyi zorlaştırmaktadır. Astım veya solunum ve kardiyovasküler rahatsızlıklarını tetiklemektedir. Havai fişek yapımında kullanılan temel bileşen siyah baruttur. Havai fişeklerde yukarı doğru ilk itme hareketini sağlayan siyah barut haricinde, renkleri üretmek için bakır, baryum, sodyum, kurşun, stronsiyum gibi elementlerin yanında magnezyum, alüminyum ve titanyum gibi elementler de kıvılcım-parıltı amacıyla kullanılabiliyor. Bunun haricinde havai fişek yapısı içerisinde oksitleme bileşikleri olarak da nitrat, klorat veya perklorat’a yer verildiği bilinmektedir.

Savaşın olduğu ülkelerde yaşayan canlılarda korkuya bağlı anksiyete bozukluk riskleri bulunmaktadır. Hayvanlar için yapılan çalışmalarda araştırmacılar, havai fişeklerin anksiyete, dezoriyantasyon, stres ve korku bozuklukları ile ilişkili olduğunu bulmuşlardır. Korku ve anksiyete, kuşlarda vücut postürünü bozmakta olup, kuşların sürekli tetikle olması yeterli iken; alarm ve haberleşme çağrıları, geri yönde kafa hareketleri, etrafında koşma, geriye zıplama, oturma, sallanma gibi durumlar ortaya çıkmaktadır [2].

Farklı hayvan gruplarının havai fişek kullanımına verdikleri tepkilerin ölçüldüğü çalışma gösteriyor ki evlerimizde beraber yaşadığımız hayvanlar da bu durumdan kötü etkileniyor.

Bu kanlı eğlence anlayışı için Sakarya’da havai fişek fabrikasında meydana gelen patlama göstermiştir ki üretim aşamasından itibaren havai fişek tüm yaşamı tehdit etmektedir.

Ülkemiz, biyolojik çeşitlilik açısından önemli bir bölgedir. Her geçen gün artan insan faaliyeletleri sonucunda biyolojik çeşitliliğimiz çok ciddi kayıplar yaşamaktadır. Havai fişek kullanmadan da eğlenebiliriz hatta çevreye verdiğimiz bir zarardan kurtulduğumuz için mutlu olabiliriz.

31 Aralık 2020 gecesi Roma’da yaşanan toplu kuş ölümü, Dünya’nın her yerinde yaşanmaktadır. Bu vaka bu durumun en çarpıcı örneklerinden biridir. Havai fişek eğlence değildir! Tüm yaşamı tehdit eden havai fişek kullanımı yasaklanmalıdır!”