Çocuklar Sağlıklı Beslenemiyor!

Eğitim İş Bursa Şubesi çocukların beslenme alışkanlıkları üzerine yaptıkları araştırmayı Şube Başkanı Yeliz Toy gazetemizle paylaştı. Toy; “Son dönemde yaşanan ağır ekonomik krizin ortaya çıkardığı hayat pahalılığı, özellikle dar gelirli geniş bir kesimi olumsuz etkilemiştir. Oluşan enflasyon, fiyatlardaki hızlı yükselme alım gücünü düşürmüş, toplumun geniş bir kesiminin sağlıklı gıdaya ulaşmasını da güçleştirmiştir.
Türkiye’de örgün eğitimde yaklaşık 16 milyon öğrenci bulunmaktadır. Bu öğrencilerin beslenme eğitimleri yalnızca teoride kalmakta, okulda beslenme olanağı yaratılmadığı gibi öğrencilerin beslenme alışkanlıklarının takibi de yapılmamaktadır.
Ekonomik krizin ağır koşulları altındaki milyonlarca dar gelirli aile, çocuklarına evde sağlıklı beslenme olanaklarını sağlayamadıkları gibi, okulda beslenme çantası veya kantin yoluyla sağlıklı gıdaya erişimleri de olabildiğince kısıtlıdır. Yetersiz ve dengesiz beslenme gelişmekte olan ülkelerin en önemli sağlık sorunları arasındadır. Soruna tüm yaş gruplarında rastlanılmakla birlikte, özellikle okul çağı çocuklarda beslenme ayrı bir önem taşımaktadır. Bu yaş grubu çocuklar biyolojik olarak devamlı değişim içerisinde oldukları için enerji ve diğer besin ögeleri gereksinmeleri daha fazladır. Yeni dokuların yapımı için daha fazla miktarda ve iyi kalitede protein, vitamin ve mineraller gereklidir.
Bu araştırmanın amacı öğrencilerde sağlıklı beslenme düzeyini tespit ederek geleceğe daha sağlıklı bir nesil bırakmak için mevcut eksiklikleri ortaya koymak ve önerilerle ülkeyi yönetenlerin dikkatini öğrencilerin sağlıklı beslenme ihtiyaçlarına odaklamaktır.
Öğrencilerde Sağlıklı Beslenme Düzeyi Araştırması Bursa’da 17 ilçedeki okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve lise düzeyindeki resmi eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenler ile gerçekleştirilmiş, toplam 2167 öğretmenin inceleme, gözlem ve tespitlerinin derlenmesi ile raporlaştırılmıştır. Araştırmamız iki aşamada gerçekleştirilmiştir. Birinci aşamada öğretmenlerin gözlemleri üzerinden bilgiler derlenmiş, ikinci aşamada ise 17 ilçemizden sosyo-ekonomik yapı farklılıkları gözetilerek her düzeyde (ilkokul, ortaokul, lise) okullar belirlenerek bu okulların kantinlerinden günlük ciro, satılan ürün miktarları ve okulların toplam öğrenci sayıları üzerinden veriler derlenmiştir.
Araştırmamızda ortaya çıkan sonuçların toplumda acil bir ihtiyaca dönüşen öğrencilerde sağlıklı beslenme konusuna hızlı çözümler üretilmesi, ülkenin sağlıklı bir geleceğe sahip olabilmesi için ne derece önemli olduğunun farkına varılması ve gerçekçi politikalar üretilmesi beklenmektedir.

Okul kantinlerinde bir gün boyunca satılan toplam simit ( unlu mamullerin tamamı) sayısının okuldaki toplam öğrenci sayısına oranlanması sonucunda, okullarda 13 öğrenciye 1 simit düştüğü tespit edilmiştir.
BULGULAR
1. Araştırmaya katılan öğretmenlerden %21’i Okul Öncesi, %38’i İlkokul, %28’i Ortaokul ve %17’si de Lise düzeyinde görev yapmaktadır.
2. Araştırmaya katılan öğretmenler, sorumlu oldukları öğrencilerin %31’inin evde kahvaltı yaptığını, %44’ünün okulda beslenme çantası ya da kantin yoluyla kahvaltı yaptığını, %25’inin ise herhangi bir yolla kahvaltı yapmadığını belirtmişlerdir.
3. Araştırmaya katılan öğretmenler, sorumlu oldukları öğrencilerin %9,95’inin her gün düzenli olarak (evde veya okulda) süt içtiklerini belirtmişlerdir.
4. Araştırmaya katılan öğretmenler, sorumlu oldukları öğrencilerin %12,5’inin her gün düzenli olarak (evde veya okulda) yumurta yediklerini belirtmişlerdir.
5. Araştırmaya katılan öğretmenler, öğrencilerin beslenme çantası ya da kantin yoluyla aldıkları gıdaların %6,7’sinin besleyici gıdalar (süt, meyve, sebze vb.) olduğunu, %93,3’ünün de unlu mamuller (simit, poğaça, tost vb.) olduğunu bildirmişlerdir.
6. Araştırmaya katılan öğretmenlerden %97,5’i öğrencilerin dengeli ve düzenli beslendiklerini düşünmediğini, %2,5’i ise öğrencilerin sağlıklı ve dengeli beslendiğini düşündüğünü belirtmiştir.
7. Araştırmaya katılan öğretmenlerden %88,3’ü öğrencilerin yeterli fiziksel / zihinsel gelişim düzeyinde olmadığını, %11,7’si ise öğrencilerin yeterli fiziksel / zihinsel gelişim düzeyinde olduğunu belirtmiştir.
8. Okul kantinlerinin günlük cirosunun okuldaki toplam öğrenci sayısına bölünmesi ile elde edilen kişi başı harcama miktarı 82 Kuruş olarak belirlenmiştir.
9. Okul kantinlerinde bir gün boyunca satılan toplam simit (unlu mamullerin tamamı) sayısının okuldaki toplam öğrenci sayısına oranlanması sonucunda, okullarda 13 öğrenciye 1 simit düştüğü tespit edilmiştir.
SONUÇ ve DEĞERLENDİRME
1. Bursa’da her 100 öğrenciden 31’inin evde kahvaltı yaptığı, 44’ünün beslenme çantası ya da kantin yoluyla okulda kahvaltı yaptığı, 25’inin ise herhangi bir yolla kahvaltı yapmadığı tespit edilmiştir.
2. Bursa’da her 100 öğrenciden yalnızca 10’unun düzenli olarak süt içtiği tespit edilmiştir.
3. Bursa’da her 100 öğrenciden yalnızca 13’ünün her gün düzenli olarak yumurta yediği tespit edilmiştir.
4. Bursa’da her 100 öğrenciden 7’sinin besleyici gıdalar (süt, meyve, sebze vb.) ile beslendiği, 93’ünün ise unlu mamuller (simit, poğaça, tost vb.) ile beslendiği belirlenmiştir.
5. Bursa’da 100 öğretmenden 97’si öğrencilerinin düzenli ve dengeli beslenmediğini, 3’ü ise öğrencilerinin düzenli ve dengeli beslendiğini belirtmiştir.
6. Bursa’da 100 öğretmenden 88’i öğrencilerinin yeterli fiziksel / zihinsel gelişim düzeyinde olmadığını, 12’si ise öğrencilerinin yeterli fiziksel / zihinsel gelişim düzeyinde olduğunu belirtmiştir.
7. Bursa’da okul kantinlerinde öğrenci başına harcama ortalaması günlük 82 Kuruş olarak belirlenmiştir.
8. Bursa’da okul kantinlerinde satılan simit (ve diğer unlu mamuller) miktarı hesaplandığında 13 öğrenciye 1 simit düşmektedir.
ÖNERİLER
1. Ekonomik krizin ortaya çıkardığı hayat pahalılığı ile sağlıklı gıdaya erişemeyen öğrencilerin tespiti yapılmalıdır.
2. Tam gün eğitim yapılan okullarda öğle yemeği, ikili eğitim yapılan okullarda ara öğün beslenme olanakları sağlanmalıdır. Bu yolla tüm öğrencilere ücretsiz yemek verilmelidir.
3. Okul kantinlerinde kar etme amacıyla satılan sağlıksız ürünlerin satışı engellenmeli, sağlıklı ve ucuz gıdaların satılabilmesi için gereken mali destek sağlanmalı, kantinlerde oluşan yüksek kira, enerji gibi maliyet arttırıcı etmenler kontrol altına alınmalıdır.
4. Çocuklarda gelişim döneminde ihtiyaç duydukları süt ürünleri, protein, yeşil sebze, meyve, karbonhidrat gibi temel besin maddelerine ulaşabilmeleri için okullarda beslenme desteği sağlanmalıdır.
5. Okul Sütü uygulaması yeniden başlatılmalıdır.
6. Öğrencilerin fiziksel gelişimleri bilimsel yollarla takip altına alınmalı, tüm öğrencilere sağlık kuruluşları ile iş birliği yapılarak gelişim taraması yapılmalıdır.
7. Öğrencilerin sağlıklı bedensel gelişimleri için okullarda spor olanakları sağlanmalı, spor salonu olmayan okullara spor alanları üretilmeli ve tüm okulların spor malzemesi ihtiyaçları karşılanmalıdır.” dedi.