DENETİMSİZLİK KAYNAKLI BİR KATLİAM DAHA!

Dün Kartalkaya Kayak Merkezi’ndeki bir otelde çıkan yangında aralarında çok sayıda çocuğun da olduğu 76 yurttaşı kaybettik. Bu katliamda yaşamını yitiren tüm yurttaşlarımızın yakınlarına başsağlığı, yaralılara acil şifa diliyoruz.

Yapılarda yangın güvenliği açısından öncelikle yapılması gereken şey, pasif ve aktif önlemler alarak insanların binadan tahliyesini güvenli olarak sağlamaktır.  Bu önlemler; bina özelliğine uygun olarak Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’te belirtilen kaçış yollarının ve kaçış merdivenlerinin sağlanması, uygun yapı malzemelerinin kullanılması, yangın bölmelerinin oluşturulması, algılama ve uyarı sistemlerinin kurulması, uygun tipte söndürme, basınçlandırma ve duman tahliyesi tesis edilmesi, ilk yardım ekiplerinin oluşturulması vb. sistemlerin kurulması ile sağlanabilmektedir.

Bütün özel yapılarda bu sistemlerin kurulup kurulmadığı veya kuruldu ise çalışır vaziyette olduğunun kontrolü; aynı Yönetmeliğin Denetim ile ilgili 131. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre özel yapı, bina, tesis ve işletmelerin, mahalli itfaiye teşkilatı ile bunların bağlı veya ilgili olduğu bakanlık ve kamu kurum ve kuruluşlarının müfettişi, kontrolör veya denetim elemanları tarafından denetlenmesi gerektiği, denetim sonunda eksik bulunan ve giderilmesi istenilen aksaklıklar ile talep edilen önlemlerin öngörülen uygun süre içerisinde ilgililerce yerine getirilmesinin mecburi olduğu belirtilmektedir.

Bu sistemlerin sürekli çalışır durumda tutulabilmesi için de düzenli bakımlarının ve periyodik kontrollerinin yapılması gerekmektedir. Bu konuda görev ve sorumluluk otel sahibi ve İtfaiyede olduğu kadar, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndadır.

Turizm Tesislerinin Niteliklerine İlişkin Yönetmeliğin Sağlık, temizlik, güvenlik ve çevre korunmasına yönelik önlemler ile ilgili 17. maddesinin 5. bendinde “Genel kullanım alanlarında müşterilerin ve personelin güvenliğinin sağlanmasına yönelik elektronik ve fiziki güvenlik önlemleri alınır. Her türlü tesisat, elektrik ve mekanik donanımlarının standartlara uygun ve nitelikli olması ve ayrıca bakımının düzenli yapılması zorunludur” hükmü maalesef anlaşılmaz bir şekilde 22.12.2023 tarihli Resmî Gazete ile Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yönetmelikten çıkarılmıştır.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan Acil Durum Planı Hazırlama Rehberinde; otellerde risk değerlendirmesi yapılarak acil durum planı hazırlanması zorunlu olduğu ve müşteri, ziyaretçi ve başka işyerlerinden çalışmak üzere işyerine gelen çalışanlar gibi işyerinde bulunan diğer kişilerin acil durumlar konusunda bilgilendirilmesi gerektiği belirtilmektedir. Bu hususun uygun şekilde yerine getirilmediği veya hiç yapılmadığı aşikardır.

Çünkü çalışanları hariç 237 kişinin konakladığı Grand Kartal Hotel’in otel kapasitesinin 161 oda 350 yataklı ve 26 yaşında olduğu bilinmektedir. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğe göre otel “mevcut bina” sınıfındadır ve yönetmeliğin 10. Kısım hükümlerine tabidir (138. Madde ile 167. Maddeler arası). Mevcut binalarda Yağmurlama sistemi zorunluluğu ile ilgili 165. Maddesinin (ç) bendinde; “ç) İkiden fazla katlı bir bina içerisindeki yatak sayısı 200’ü geçen otellerde, pansiyonlarda, misafirhanelerde,” kaydı bulunmaktadır. Dolayısıyla söz konusu 350 yataklı mevcut bina sınıfındaki otel için yangın çıktığında yayılımı engelleyen ve söndüren Otomatik Yağmurlama (Sprinkler) sistemi zorunluluğu bulunmaktadır. Otelin internet sitesindeki fotoğraflarda en geç 2008 yılında yapılması gereken otomatik yağmurlama sisteminin yapılmadığı görülmektedir. Bu sistemin yapılmaması nedeniyle yangın hızlıca yayılmış ve can kayıpları yaşanmıştır.

Ayrıca mevcut yönetmeliğin 10. Kısmında belirtilen dolap sistemi, algılama ve uyarı sistemleri, kaçış yolları ve özelliklerine uyulup uyulmadığı bilinmemektedir. Ama yangından kurtulan yurttaşlarımızın beyanları dikkate alındığında algılama ve uyarı sistemlerinin çalışmadığı, kaçış yollarının tespit edilemediği, Bolu TMMOB İKK tarafından yapılan basın açıklamasından da anlaşılmaktadır.

Makina Mühendisleri Odası olarak disiplin alanımızdaki her konuda düzenlenen bilimsel etkinliklerde görüşler oluşturduk, kamu makamları ve kamuoyu ile paylaştık. Yangınların çıkması ve yayılmasının önlenmesi, zararsız olarak atlatılmasına ilişkin olarak da onlarca etkinlik düzenledik. Gerek bizim de düzenleyicisi olduğumuz ve 2018 yılından beri iki senede bir düzenlenen Uluslararası Katılımlı Yangın Sempozyumu ve son olarak 12 Ekim 2023 tarihinde Antalya Şubemiz, TÜYAK ve ANTGİAD tarafından düzenlenen Binalarda Yangın Güvenliği Farkındalık Sempozyumu’nda da dile getirildiği gibi; gerek konut tipi, gerekse konaklama amaçlı her türlü binada yangın güvenliği tedbirlerinin sürekliliği için gerekli tedbirlerin alınıp alınmadığı, ilgili güvenlik sistemlerinin bina ömrü boyunca çalışır vaziyette hazır olup olmadığının kontrolü için kapsamlı, görev, yetki ve sorumlulukları belirgin, her aşaması tanımlı bir denetim mekanizmasını sağlayacak mevzuat acil şekilde oluşturulmalıdır.

Her sabah bir felaket haberine uyanmak istemiyoruz. Bilimin, tekniğin, mühendisliğin, mühendis örgütlülüğünün yok sayıldığı bir sistem istemiyoruz. Bu maksatla;

• Özel kuruluşlara kamu varlıkları tahsis eden Kültür ve Turizm Bakanlığı’nı, bu varlıkların kullanım koşullarını da denetlemeye,
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nı, otelde konaklayanları yangın esnasında oteli terk etmek için yönlendirmekle sorumlu personele bu eğitimin verilip-verilmediğini ve ekipmanların periyodik muayenelerinin düzgün yapılıp-yapılmadığını denetlemeye,
• İşletme sahiplerini insanların can ve mal güvenliğini sağlamak için vasıflı elemanlar eliyle bilimsel ve teknik gereklilikleri yerine getirmeye,
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nı, Yapı üretim sürecinin ve yapılarının işletilmesinin tüm aşamalarında Odaları sürece dahil etmeye, Odaları tarafından Eğitilip Belgelendirilmiş Mühendislerin yer almasını sağlayacak düzenlemeler yapmaya, davet ediyoruz.

Denetim kamusal bir görev ve sorumluluktur, piyasanın insafsızlığına bırakılamaz. Kural ihlalleri ve kuralsızlığa varan uygulamalar kabul edilemez. Halkın can ve mal güvenliği kâr hırsına feda edilemez.

Bir kez daha kaybettiğimiz canlarımızın yakınlarına başsağlığı ve sabır, yaralılarımıza acil şifalar diliyoruz.

TMMOB Makina Mühendisleri Odası, kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşu olarak,  ilgili mevzuat düzenlenmesi ve uygulanması sürecinde her türlü desteğe ve görev almaya hazır olduğumuzu bir kez daha ifade etmek isteriz.

Yunus Yener

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Başkanı