KAHRAMANMARAŞ DEPREMLERİNE TEKNİK BAKIŞ

TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Bursa Şubesi, 11 ili etkileyen deprem felaketinin ardından bölgede hasar tespit çalışmalarına katılan meslektaşlarının deneyimlerini aktarması için Kahramanmaraş Depremlerine Teknik Bakış Semineri düzenledi.

Türkiye’de derin yaralar açan Kahramanmaraş Depremlerinin ardından İMO Bursa Şubesi üyelerini ve vatandaşları bilgilendiren ve farkındalığı arttıracak etkinliklerini sürdürüyor. Deprem bölgesine giden ve teknik incelemeler yapan inşaat mühendislerini deneyimlerini aktarmaları için buluşturan İMO Bursa Şubesi Yönetim Kurulu Kahramanmaraş Depremlerine Teknik Bakış Semineri düzenledi. BAOB Yerleşkesi’nde bulunan Şube Konferans Salonu’nda gerçekleştirilen seminerde depremin etkileri Geoteknik – Ulaşım – Yapı Denetim – Yapı Laboratuvarı uzmanlık alanlarında değerlendirildi.

İMO Bursa Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Ülkü Küçükkayalar, açılış konuşmasını yaparak, bir afetin nasıl felakete dönüştüğünü gördüklerini kaydederek, “Amacımız deprem gerçeğini unutturmamak. Bu seminer ve etkinliklerin sürekliliğini sağlayacağız. Hem meslektaşlarımızın hem de vatandaşımızın farkındalığını arttırmak istiyoruz. Güvenli yapı üretim süreçleri için kendimizi sorgulayacağız ve geliştireceğiz. Bu yaşadığımız felaketten sonra yetkin mühendislik uygulamasının faaliyete geçmesi ve usta çırak ilişkisinin kurulduğu bir örnek sistem için çabalayacağız. Gördük ki artık yapı üretim ile ilgili tüm mevzuat ve yönetmeliklerin tekrar gözden geçirilmesi gerekli. Mühendislik Yasamız da bu anlamda düzenlenmelidir” dedi.

YAŞAR POYRAZ: “NUMUNE ALIMI VE DELİL TOPLAMADA ZORLANDIK”

Yapı ve Zemin Laboratuvarları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Yaşar Poyraz, deprem bölgesinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile birlikte gerçekleştirdikleri numune alımlarını ve ortaya çıkan sonuçları aktardı. Poyraz, doğru mühendislik hizmeti almış yapıların fay hattı üzerinde bulunmasına rağmen can kaybı yaşanmadan hafif hasarlı olarak depremi atlatabildiğine dikkat çekti. Hatay’da 1999 -2000 öncesi yapılarda en büyük hasarların oluştuğunu aktaran Poyraz, yapı hasarlarındaki en büyük etkenin korozyon olduğunu söyledi. Sıvılaşma problemine de dikkat çeken Poyraz, “Sıvılaşma, 99 yılındaki depremde Sakarya’da da en fazla görülen sorundu. Görüyoruz ki zemin, yapı projelendirilmesi ve yerleşmesi konusunda çok fazla ders almadığımız söylenemez. Bir sorun da kullanılan betonlardı. Dere agregasından üretilmiş betonlar vardı. Eski yapıların hepsinde yeni yapıların bir kısmında bunu gördük. Yapı Denetim yasasının uygulanmaya başlamasından önceki yapılarda etriyelerde sorun gördük. Beton kalitesi nedeniyle numune toplama, delil alma aşamalarında çok zorlandık. Betonun parça parça döküldüğünü gördük. Taşıyıcılarda farklı demirlerin kullanıldığını gördük” dedi.

POYRAZ: “NİTELİKLİ YAPI ÜRETİMİ İÇİN SORUMLULUKLARIMIZ VAR”

Nitelikli yapı üretimi için sorumlulukları sıralayan Poyraz şunları söyledi:

İmar planları çalışmalarında bölgesel zemin özellikleri ve fay hatları dikkate alınmalı. Parsel bazında zemin etüt çalışmaları akredite firmalar tarafından yapılmalı, sondaj veya jeofizik çalışmalarından laboratuvar çalışmalarına kadar tüm süreç kayıt altına alınmalı ve denetlenmeli. Mesleki yeterlilik ve yetkin mühendislik kavramları tanımlanmalı ve uygulanmalı. Mühendislikte branş mühendisliği kavramına geçilmeli. Meslek odalarınca zorunlu eğitimler ile meslektaşların bilgi düzeyi güncel tutulmalı. Şantiye şefliği her şantiyeye bir şef düzenlemesi ile yetkinlik kavramı içinde yeniden tanımlanmalıdır. 4706 sayılı Yapı Denetim Hakkında Kanun yeniden irdelenmeli.”

MEHMET TÖZÜN BİNGÖL: “AFET ANINDA ULAŞIMA DİKKAT”

İMO Bursa Şubesi Ulaşım Komisyonu Başkanı Mehmet Tözün Bingöl, afet anında acil ulaşım yollarının önemine dikkat çekerek, “Acil ulaşım yol ağı, acil tıbbi hizmetlerin ulaşımına, kurtarma faaliyetlerine ve yardım malzemelerinin belirlenen alanlara ulaştırılmasına hizmet edeceğinden öncelikli yol ağıdır. Bu nedenle acil ulaşım yolları oluşturulmalı ve bu yollarda tıkanmaların enlenmesi ve trafiğin sürekli akmasının sağlanması için bu yollar üzerinde hiçbir suretle izin verilmemelidir. Yolların platform genişliği de önemli. Yaşadığımız depremlerde gördük ki depremden sonra ara sokaklar tamamen kapanmış. Bursa’ya baktığımızda kaçak yapı ve çıkmaz sokaklarımızın fazlalığını görüyoruz. Depremden sonra yol kapanma olasılıkları, genişliği 6 metreye kadar olan yollarda yüzde 98, 7 ila 15 metre arasında olan yollarda yüzde 11, 16 metre olan yollarda yüzde 0,3’tür. Bu nedenle olası bir depremde minimum 3 metre genişliğinde bir açıklığın kalması için yolların 11-12 metre genişliğinde olması gereklidir” diye konuştu.

Depremin ardından ulaşımın sağlanamamasının can kayıplarını arttırdığını ifade eden Bingöl, alternatif yolları bulunmayan Bursa’da eski köprülerin gözden geçirilmesi gerektiğini belirtti.

BİNGÖL: “TOPLANMA ALANLARI ADET YERİNİ BULSUN DİYE YAPILMAMALI”

Toplanma alanlarının adet yerini bulsun ya da ‘Yaptık mı? Yaptık’ diye planlanmaması gerektiğine kaydeden Bingöl, deprem anında binaların acil toplanma alanlarının üzerine yıkılabildiğine dikkat çekti.

OKTAY ALTUN: “YAPI DENETİMLİ 292 BİNA YIKILDI”

Yapı Denetim Kuruluşları Birliği Genel Başkan Yardımcısı Oktay Altun, Yapı Denetim Yasasının tüm illerde uygulanmaya başlanmasından önce birçok yapının ruhsat aldığının altını çizerek, vatandaşın çok fazla denetlenmek istemediğini söyledi. Bakanlık verilerine göre bölgede 2,5 milyona yakın bina bulunduğunu aktaran Altun, “99 sonrası yapılan 1 milyon 191 bin bina. Yapı denetimli bina sayısı 151 bin. 99 sonrasında İmar Barışı’ndan dolayı ruhsat alanlar ve Yapı Denetim Yasası o şehirlerde yürürlüğe girmeden önce alanlar da var. İmar Barışından yararlananlar, imalatta hatasından dolayı fesh edilip de sonrasında imar barışından kullanılanlar var. Kolonu kesilenler var. Çürük yapılan yan binanın yıkılmasından da hasar görmüş. Bu yapıların içinde 6 ilimizde yapı denetimli binaların hiç birisi yıkılmamış, Adıyaman’da 52, Gaziantep’te 42, Hatay’da 130, Maraş’ta da 65, Malatya’da 3 tane yapı denetimli bina yıkılmış. Toplam 292 Yapı Denetimli bina yıkılmış durumda. 2022 yılı sonu itibariyle de Bursa’daki durumumuza bakarsak. Yapı Denetimler olarak 19,5 milyon metrekare işimiz var. Bunların 2019 yılından önce ruhsat alanı yüzde 41. Aslında bizlerin şuanda denetlediğimiz 2007 Deprem Yönetmeliğine göre işlerim var. Fesihli olan ruhsatlarda da 15 milyon 800 bin metrekarelik iş devam etmediği ya da hatalı olduğu için devam etmediğimiz ama ruhsat hakları devam eden işler var. Bunları yüzde 81’i eski yönetmeliklere göre üretilmiş”  şeklinde konuştu.

DOÇ. DR. EYÜBHAN AVCI, ZEMİN ETKİSİNE DİKKAT ÇEKTİ

İMO Bursa Şubesi Geoteknik Komisyonu Başkanı, BTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Eyübhan Avcı ise, deprem bölgesinde yaptıkları incelemelerin ardından gözlemlerini aktardı. Zemin etkisine vurgu yapan Doç. Dr. Avcı, fay hattına yakın olmaktan öte zemin nasıl olduğunun önemini dile getirdi. ‘Zemine hakim değilseniz üst yapıyı iyi tasarlamanız yeterli değil’ diyen Doç. Dr. Avcı, Hatay, İskenderun ve Adıyaman’daki yapılarda, yollarda ve altyapıda görülen sıvılaşma kaynaklı hasarları anlattı. Zemin iyileştirme yapılan yapılarda hasarın minimuma indirilebileceğini gördüklerini belirten Doç. Dr. Avcı, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Bu depremlerde ivme değerlerinin 2018 Bina Deprem Yönetmeliği’nden fazla olduğunu gördük. Bu nedenle ivme değerleri yeniden düzenlenmeli. İllerin detaylı zemin haritası olmalı. Zemin, doğru tasarım, uygulama ve denetim sağlanmalı. Zemin ile üst yapı doğru değerlendirilmeli. Hangi zemin iyileştirme yöntemi kullanılacağı, kaç katlı bina yapılacağı ve nasıl bir tasarım yapılacağı önceden planlanmalı. Zemin etkisi fay hattına uzaklık veya yakınlıktan ayrı olarak değerlendirilmeli. Bursa’nın yapısı ile Hatay’ın zemin yapısı birbirine benziyor. İkisi de alüvyon zemin. Bu nedenle Bursa’da zeminden kaynaklı oluşacak hasarları görüyoruz.”

Seminere katılan CHP Bursa Milletvekili Orhan Sarıbal da, bölgede bulunduklarını ve yaşanan felaketin çok büyük olduğunu vurgulayarak, artık barınma ihtiyacının kamusal olarak değerlendirilmesi ve daha çok kazanma üzerine kurulmaması gerektiğini sözlerine ekledi.